Χωρίς τίτλο....κλεμμένα λόγια είναι....

"........ Ο άνθρωπος δεν ζει μόνο την προσωπική του ζωή ως άτομο, αλλά, συνειδητά ή ασυνείδητα, και τη ζωή της εποχής του ή των συγχρόνων του. Και αν ακόμα θεωρούσε τις γενικές και απόλυτες βάσεις της ύπαρξής του απολύτως δεδομένες κα ιαυτονόητες, και αν η ιδέα να τις κρίνει του ήταν τόσο μακρινή, είναι όμως απολύτως πιθανό ότι θα αισθανόταν την ηθική του ευεξία να επηρεάζεται ακαθόριστα από τις ατέλειές τους. Γιατί ο μεμονωμένος άνθρωπος μπορεί να οραματίζεται κάθε λογής προσωπικούς στόχους, σκοπούς, ελπίδες, προοπτικές, από όπου αντλεί την ώθηση για υψηλές προσπάθειες και δραστηριότητα.

Όταν το απρόσωπο που τον περιβάλλει, η εποχή η ίδια, παρά την εξωτερική της ενεργητικότητα στερείται κατά βάσιν στόχων και ελπίδων, εάν του αποκαλύπτεται στα κρυφά ως άπελπις, δίχως προοπτική και εν απορία και εναντιώνει μια κενή σιωπή στο ερώτημα, που τίθεται συνειδητά ή ασυνείδητα, αλλά πάντως κατά κάποιο τρόπο τίθεται, για κάποιο τελικό, περισσότερο από προσωπικό, απόλυτο νόημα κάθε προσπάθειας και δραστηριότητας, τότε, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις πιό πλούσιου ανθρωπισμού, θα είναι σχεδόν αναπότρεπτη κάποια παραλυτική επίδραση αυτής της κατάστασης, η οποίαμέσω του ψυχικού και ηθικού μπορεί να απλωθεί κυριολεκτικά μέχρι το φυσικό και οργανικό τμήμα του ατόμου.

Η διάθεση για σημαντικό έργο, που υπερβαίνει το μέτρο της συνηθισμένης προσφοράς, χωρίς η εποχή να γνωρίζει μια σημαντική απάντηση στο ερώτημα "Γιατί;" προϋποθέτει ή ηθική μοναξιά  και αμεσότητα, η οποία πολύ σπάνια απαντάται, ή πολύ σκληροτράχηλη ζωτικότητα....."

Χθες, ένας από εμάς έπεσε στις ράγες του μετρό. Τα σχόλια που άκουσα αναφορικά με το γεγονός, ήταν "αμάν ρε παιδάκι μου ταλαιπωρία, έπρεπε να κατέβω και να τρέχω με λεωφορεία"..."άργησε το υπηρεσιακό κι εμείς περιμένουμε μέσα στον ήλιο, επειδή κάποιος αποφάσισε να αυτοκτονήσει"... "έφαγα τρομερό πήξιμο στο δρόμο γιατί κάποιος έπεσε μπροστά στο τραίνο".

Αυτά. Αυτά ή παρόμοια.

Αναρωτιέμαι που χάσαμε τη μπάλα. Όπου μπάλα, ο εαυτός μας. Οι αξίες μας.

Από που αντλούμε την δική μας ώθηση για υψηλή προσπάθεια και δραστηριότητα;

Πόσο πολύ μας έχει περιβάλλει το απρόσωπο της εποχής που, σχεδόν έναν αιώνα μετά από την συγγραφή του "Μαγικού Βουνού" από τον Τόμας Μανν αποκαλύπτεται ως εντελώς άπελπις;

Και ποιές είναι οι περιπτώσεις του 'πιό πλούσιου ανθρωπισμού'.

Και οι προϋποθέσεις της τελευταίας παραγράφου; Ποιός, πόσοι μπορούν να αντέξουν την ηθική μοναξιά; Πόσο εύκολα οι μη διαθέτοντες αυτά τα δύο απώλεσαν το τρίτο;

Ή μήπως δεν υπήρχε ποτέ η διάθεση για σημαντικό έργο, γιατί κάπου χάσαμε το πραγματικό νόημα του "σημαντικού έργου";

Το Μαγικό Βουνό είναι ένα έργο άχρονο.

Γραμμένο ανάμεσα στους δύο μεγάλους πολέμους, παγώνει το χρόνο βιωματικά, και βιώνει τον χρόνο συμβολικά, ορίζοντάς τον σαν κάτι που χρησιμοποιούμε για να προσδιορίσουμε την διάρκεια , την ροή και τις εναλλαγές των γεγονότων, πράγμα εντελώς ουτοπικό αφού η στιγμή είναι ήδη παρελθόν.

Άχρονο και διαχρονικό.

Μέσα στις τρεις παραγράφους  που αντέγραψα παραπάνω, χιλιάδες ερωτηματικά ή πιθανές αναλύσεις, μόνο που όλοι μας είμαστε πιά πολύ κουρασμένοι για να αναρωτηθούμε, μόνο που όλοι μας το μόνο που θέλουμε είναι "κάτι για να ξεφύγουμε βρε αδερφέ..."

Δεν ξέρω.... δεν μπορώ να βρω άλλο τρόπο αντίστασης.

Κάποιοι θα πουν αυτόν τον τρόπο παθητικό.

Και οι ενεργητικοί όμως αποδείχτηκαν ακόμα πιό αδύναμοι.

Τουλάχιστον ας κρατήσουμε το μυαλό και την ψυχή μας σε εγρήγορση.

LOUDON WAINWRIGHT III - THE PANIC IS ON χωρίς βίντεο κλιπ, ας βάλει ο καθένας τη δική του μουσική....

What this country is comin’ to
Some would like to know
If they don’t do something by and by
The rich will live and the poor will die
Doggone I mean the panic is on

Can’t get no work can’t draw no pay
Things are gettin’ worser each & every day
Nothin’ to eat no place to sleep
All night long folks are walkin’ the street
Doggone I mean the panic is on

Saw a man this morning walking down the street
No shoes on his feet
You oughta seen the women in their flats
You could hear ’em sayin’ “what kind of man is that?”
Doggone I mean the panic is on

All them landlords done raised the rent
Folks are gettin’ broken and they’re badly bent
Where they gets the dough from goodness knows
But if they don’t produce it in the street they go
Doggone I mean the panic is on

Some play numbers some read your mind
Some got rackets of all kinds
Some are trimmin’ corns off of people’s feet
They got to do something just to make ends meet
Doggone I mean the panic is on

Some women sellin’ apples some sellin’ pie
Sellin gin whiskey and rye
Some are sellin’ socks to support their man
In fact some sellin’ everything they can
Doggone I mean the panic is on

I’ve pawned my clothes I’ve pawned my everything
Pawned my jewlery my watch and ring
Pawned my razor but not my gun
If luck don’t change they’ll be some stealin’ done
Doggone I mean the panic is on

Old prohibition’s ruined everything
That is why I must sing
Here’s one thing I want you all to hear
If they don’t bring back light wine gin and beer
Doggone the panic will be on

make me laugh, make me cry....

Α, τίποτα από τα δυό δεν είναι δύσκολο.

Ευτυχώς ή δυστυχώς....

Το να κλάψω είναι εύκολο. Ευχή και κατάρα που λένε...

Ευχή δεν ξέρω γιατί θα ήταν, κατάρα όμως είναι για μια γυναίκα που στην ουσία σιχαίνεται το κλάμα σαν κατ' εξοχήν "γυναικείο όπλο" και όμως κλαίει τόσο εύκολα, ποτέ όμως χωρίς σοβαρό λόγο.

Απλώς, έχει σημασία το τι εννοεί κανείς σοβαρό λόγο.

Το να γελάσω πάλι, κι αυτό εύκολο είναι... Ευχή και κατάρα που λένε....

Ευχή, διότι αρκούν δυό "καρβουνάκια" για να γελάσω, κατάρα όμως γιατί δεν είναι εύκολο να βρεις σοκολάτες σε ψυγείο μέσα στο κατακαλόκαιρο, κάτι που ουδεμία σχέση έχει με την παρούσα ανάρτηση βέβαια.

What makes me cry λοιπόν....

Φέτος, πρόσφατα, ήταν τα Χιόνια του Κιλιμάντζαρο. Η ταινία.  Όχι το βιβλίο, όχι το τραγούδι.

Ή μάλλον το τραγούδι στην ταινία. Η ταινία με τον τίτλο του τραγουδιού. Στο τέλος θα μπερδευτώ κι εγώ η ίδια. Είχα καιρό να κλάψω σε ταινία. Μάλλον από τότε που απαγόρευσα στον εαυτό μου να βλέπω ταινίες με ζώα διότι έκλαιγα από τους τίτλους της αρχής ακόμα θεωρώντας ότι κάτι κακό θα συμβεί στο οποιοδήποτε ζωάκι. 

Από τις ταινίες που είδα φέτος, και είδα πολλές και καλές, δύσκολα κάποια θα με έκανε να κλάψω. (Με εξαίρεση ίσως το "midnight in Paris" που ευχαρίστως θα έκλαιγα από απελπισία-αλλά ούτε αυτό έχει σχέση με την παρούσα ανάρτηση βέβαια).

Το "Λιμάνι της Χάβρης" ήταν πολύ ανθρώπινη ταινία, ύμνος στην αξία των ανθρώπινων σχέσεων, το "Ένας Χωρισμός" ισως η καλύτερη φετεινή ταινία, το "Δερμα που κατοικώ" τίποτα λιγότερο απ' ότι θα περίμενε κανείς, μακρυγορώ όμως, ενώ πολύ απλά θέλω να καταλήξω στο ότι δεν θα έκλαιγα σε καμμία από τις παραπάνω, πράγμα αξιοσημείωτο!

Εδώ όμως, έκλαψα. Ναι, παραδέχομαι ότι έκλαψα στη σκηνή που ακουγόταν το τραγούδι.

Μπορεί να έφταιγε  το ότι αυτή είχε πιασμένα τα μαλλιά της σε κοτσίδα, μπορεί να έφταιγε ότι αυτός είχε μούσι ενώ τα μαλλιά του είχαν αρχίσει να πάφτουν, λέω εγώ τώρα, για να καλύψω την αμηχανία μου....

Έκλαψα και γιατί μου αρέσει το τραγούδι. Πολύ! Πάρα πολύ!

Φυσικά και το έχω στα δικά μου bitter sweets. Σε κόπιες ασφαλείας. Δύο, τρεις, τέσσερεις...

Μα η ταινία δεν ήταν μόνο αυτή η σκηνή.Ήταν γεμάτη συμβολισμούς κι ερωτηματικά. Ερωτηματικά που θα έπρεπε να γεννηθούν σε όλους μας. Ένας κόσμος που σβήνει, ιδανικά που χάνονται, βάσεις, μέχρι πρότινος στέρεες που γκρεμίζονται, και η αιώνια πάλη ανάμεσα στο τι είναι σωστό ή τι είναι θεμιτό, ποιός είναι κατατρεγμένος, ποιός θεωρείται βολεμένος, τι πρέπει να θυσιαστεί ευκολώτερα ή τι είναι ευκολώτερο να θυσιαστεί, καθόλου βαρύγδουπο, αβάσταχτα καθημερινό, κριτικός ταινιών ευτυχώς δεν είμαι αλλά ναι, it made me cry....

Και τι με κάνει να γελάω; να χαμογελάω καλύτερα.....

Μια μικρή Γαλλίς, να πάρει, σιχαίνομαι τη φράση "η μικρή Γαλλίς", αν το διάβαζε αυτό ο Ν. θα καταλάβαινε, η Mina Tindle λοιπόν είναι μια μικρή, αξιολάτρευτη Γαλλιδούλα. 

Που στην πραγματικότητα την λένε Pauline. 

Και που είναι πολύ, μα πάρα πολύ χαριτωμένη όταν τραγουδά στα χνάρια της Cat Power, της Feist, ή της Regina Spektor, ότι  θα λέγαμε alternative folk, με αυτό το ελαφρά διακριτό γαλλικό accent , και τελικά οι Γάλλοι τα καταφέρνουν πολύ καλά σε αυτό το είδος που είναι τόσο μα τόσο μακρυά από τις ρίζες τους αν δεν κάνω κάποιο τραγικό λάθος, πάρτε για παράδειγμα τον Slim Wild Boar & His Forsaken Shadow, ίσως γιατί τους πάει πολύ αυτός ο τόσο ευδιάκριτος, ο τόσο unplugged ήχος μιάς κιθάρας, ενός μπάντζο, και μιας βελούδινης φωνής.

Μιας φωνής που ερωτεύθηκε ο JP Nataf, πρώην frontman των Innocents  κι έκαναν μαζί το Taranta, ίσως πάλι γιατί αν την ακούς χειμώνα σου ζεσταίνει τα βράδυα σου, αν την ακούς καλοκαίρι σε χαιδεύει σαν την αλμύρα που αφήνει η αύρα πάνω στο πρόσωπό σου, Γαλλικά ή Αγγλικά, της αξίζουν τουλάχιστον δυό τραγούδια μεθαύριο, γιατί αυτά δεν τα βρίσκεις εύκολα στο You tube και αν δεν παίξω αυτήν που με κάνει να χαμογελώ, τι στο καλό θα παίξω;

Εαρινές ιώσεις.....

Και τι έμπνευση να έχεις όταν μένεις κρεββατωμένη όλο το Σαββατοκύριακο;

Ένα σωρό σχέδια πάνε περίπατο, και το player ούτε που ανάβει καν, ούτε ένα cd δεν έχεις διάθεση να πιάσεις στα χέρια σου...

Μάλλον, όταν είμαι άρρωστη είναι και οι μόνες στιγμές που δεν ακούω μουσική....

Το χειρότερο είναι η πίεση χρόνου που νιώθω..

Αν η εκπομπή της Τετάρτης δεν σχεδιαστεί σήμερα, δεν θα έχω περιθώριο χρόνου.

Έμπνευση; Σχεδόν μηδενική. Ή ίσως και το αντίθετο. Πολλές μουσικές στο μυαλό μου, τόσο άτακτα σκορπισμένες που δεν μπορώ να τις συμμαζέψω.

Κι όμως, δεν είναι δύσκολο να ξεκινήσω τελικά. Αρκεί μια φωνή.

Never thought that it could be the one face that I'd love
Never thought that I could place that one above the other
But his way of turning on seemed right to me
And I think that he'll make me free

Things that he chooses to put into his mind
Seem to have place his sadness behind him
And if I have to follow it will change the way he is
And with me his sovereignty can be lost by what I give
And if he mentions leaving I can do no more
To make him stay behind an open door

The love that he loses he will find again another way
And I won't be the one to tell him where he must play

When I first met him he was glaring at me
And I think it was black that he was wearing at the time
But he spoke of changes and said come with me
And I was glad to leave

I have heard so many things I never thought I'd feel before
And I won't be through with him until says like a raven

Δεν θα αρχίσω μαζί της. Ούτε θα τελειώσω με αυτήν. Αρκεί όμως για να μου δώσει τη "σπίθα" που χρειαζόμουν.

Μια 28χρονη Γαλλιδούλα, μια σχεδόν σαράντα χρόνια μεγαλύτερη "άτακτη" Αγγλίδα, μια ακόμα μεγαλύτερη Αμερικάνα, ναι, η γνωστή που άφησε τον κιθαρίστα για έναν άλλον, καλύτερο κιθαρίστα, αυτές και άλλες πολλές κυρίες θα έχουν την τιμητική τους την Τετάρτη, κυρίως στο πρώτο μέρος.

Ε, δεν θα τα μαρτυρήσω και όλα.....

Τουλάχιστον δεν έχω πιά άγχος!

Θάλαμος Αερίων....

Το Terezin/Theresienstadt κυκλοφόρησε από την Deutsche Grammophon μόλις το 2007, αλλά ή ιδέα για αυτόν τον δίσκο είχε δημιουργηθεί στην Anne Sofie von Otter πολύ νωρίτερα, το 2000 αν θυμάμαι καλά, όταν της ζητήθηκε να εμφανιστεί στο Διεθνές Φόρουμ για το Ολοκαύτωμα.

Τα τραγούδια που της έδωσαν να παρουσιάσει, προερχόμενα από το Terezin Chamber Music Foundation, θα ήταν αδύνατον να μην αγγίξουν και τις πιο βαθειές πτυχές της ψυχής οποιουδήποτε ανθρώπου. Μελωδικά με έναν υπόκωφο σπαραγμό, τραγικά με μια τρεμοπαίζουσα λάμψη αισιοδοξίας, τρυφερά με μια πολύ καλά καλυμμένη δύναμη ψυχής....

Το Terezin, όπως είναι η Τσέχικη μητρική ονομασία του, ήταν ένα κάστρο που χτίστηκε στα 1780 και ονομάστηκε έτσι προς τιμήν της Μαρίας Θηρεσίας, μητέρας του Αυτοκράτορα Ιωσήφ ΙΙ, έγινε γνωστό όμως για πολύ πιο ζοφερούς και τραγικούς λόγους. Στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου χρησιμοποιήθηκε από τους Ναζί σαν στρατόπεδο συγκέντρωσης. Εκτός από τις χιλιάδες Εβραίων που «φιλοξενήθηκαν» εκεί πριν μεταφερθούν στο Άουσβιτς, άλλες 55.000 περίπου βρήκαν τραγικό θάνατο εκεί, στο Terezin, από την πείνα και τις κακουχίες.

35.000 από αυτούς περίπου ήταν μικρά παιδιά.

Το γεγονός από μόνο του δεν θα μπορούσε να αφήσει κανέναν ασυγκίνητο, όμως το ότι στο Theresienstadt οι Ναζί είχαν συγκεντρώσει την ελίτ του Ιουδαϊκού πολιτισμού, των τεχνών , των επιστημών και των γραμμάτων ήταν το έναυσμα για την Σουηδή mezzo soprano να τιμήσει αυτούς που δημιούργησαν μουσική κάτω από τόσο τραγικές και απάνθρωπες συνθήκες και να επικοινωνήσει το έργο τους.

Χιλιάδες καλλιτέχνες, μουσικοί, συγγραφείς, επιστήμονες, υποχρεώθηκαν στην αρχή να καταπνίξουν κάθε μορφή δημιουργίας και στη συνέχεια, εντελώς κυνικά, στα πλαίσια της χειρότερης μορφής προπαγάνδας και εξαπάτησης του υπόλοιπου κόσμου, ένα βήμα πριν τον θάλαμο αερίων, εξαναγκάστηκαν να κάνουν ακριβώς το αντίθετο, να δημιουργούν και να ψυχαγωγούν συγκρατούμενους και δεσμοφύλακες, παρουσιάζοντας το Terezin σχεδόν σαν ένα ιδανικό θέρετρο: "The third Reich gives the Jews a City"!!

Δεν θα μπορούσε να υπάρξει πιο αντιφατική εικόνα από αυτήν ανθρώπων που ζούν στα όρια της εξαθλίωσης, ακροβατούν ανάμεσα στον θάνατο από ασιτία, βασανιστήρια ή τον θάλαμο αερίων και παρ’ όλα αυτά δίνουν την μέγιστη δημιουργικότητά τους σε ένα έργο που αλλιώς θα ήταν απαγορευμένο από τους Εθνικοσοσιαλιστές. Ήταν ίσως και η μοναδική στιγμή ελευθερίας που είχαν από την στιγμή που βρέθηκαν έγκλειστοι εκεί.

Οι συνθέσεις είναι η δική τους μορφή αντίστασης που μπορεί να μην χρησιμοποιεί όπλα, είναι όμως το ίδιο ή και περισσότερο ακραία, διεκδικώντας σε έναν σχεδόν μάταιο αγώνα ενάντια στους διώκτες τους την αθανασία της πολιτιστικής τους κληρονομιάς.

Ο Viktor Ullmann, γράφει τρία Yiddish τραγούδια λίγο πριν οδηγηθεί στο Άουσβιτς.

Το Beryozkele από αυτά, είναι το δέκατο τέταρτο τραγούδι του δίσκου, δίπλα σε τρία υπέροχα σονέτα. Κι όμως, μέσα σε ένα βράδυ, το βράδυ της κατάληψης της Τσεχοσλοβακίας τον Μάρτιο του ’39 ο διεθνώς αναγνωρισμένος συνθέτης γίνεται ένα «κατώτερο πλάσμα, ανάξιο ύπαρξης» και το έργο του εξαφανίζεται…

Ο Hans Krasa – που οδηγήθηκε και εκτελέσθηκε στο Άουσβιτς την ίδια μέρα με τον Ullmann και τον Pavel Haas - γίνεται ένας από τους πιο διάσημους έγκλειστους συνθέτες γράφοντας μια όπερα για παιδιά και μελοποιεί τον Arthur Rimbaud, ο Kurt Gerron «σκηνοθετεί» ένα καμπαρέ σε μουσική του πιανίστα Martin Roman, του δίνει τον τίτλο Carousel και τον ρόλο του καταφυγίου, οδηγώντας τους ακροατές σε ένα ασφαλές καταφύγιο, χαρούμενο και καλά φυλασσόμενο όπως οι παιδικές ψυχές σε έναν ανθρώπινο και ελεύθερο κόσμο…

Όμως η πιο τραγική και ταυτόχρονα ηρωική φιγούρα είναι για τα δικά μου μάτια η Ilse Weber.

Δεν ήταν καν κρατούμενη, ήταν απλώς μια νοσοκόμα εκεί.

Έγραψε πάνω από 50 ποιήματα, τα μελοποίησε και τα τραγουδούσε με την συνοδεία της κιθάρας της κατά τη διάρκεια της βραδυνής της βάρδιας.

Επέλεξε η ίδια να έχει το ίδιο τέλος με τα άρρωστα παιδιά του στρατοπέδου, σε ένα θάλαμο αερίων που θα μπορούσε να έχει πολύ απλά αποφύγει. Αλλά δεν το έκανε.

Το Wiegala, σε έναν άλλο κόσμο θα ήταν ένα υπέροχο νανούρισμα.

Στον κόσμο του μικρού που θα έρθει, θα είναι όντως ένα υπέροχο νανούρισμα.

Τότε όμως, δεν ήταν παρά μια μικρή σταγόνα ομορφιάς ένα βήμα πριν τον θάνατο.

Η Ανάσταση του Χριστού πέρασε.

Η Ανάσταση της πατρίδας μου, της πατρίδας μας, των ψυχών μας, φοβάμαι ότι θα αργήσει πολύ να έρθει. Είμαστε ακόμα στον θάλαμο αερίων μόνο που εδώ ο θάνατος είναι αργός και βασανιστικός και είναι ταυτόχρονα θάνατος αξιών και αξιοπρέπειας.

Ας του αντισταθούμε…..

O δίσκος κυκλοφόρησε το 2007 από την Deutshe Grammophon και μπορεί όποιος ενδιαφέρεται να τον βρεί εδώ:

 Οι στίχοι του Wiegala: 

Wiegala, wiegala, weier,
der Wind spielt auf der Leier.
Er spielt so süß im grünen Ried,
die Nachtigall, die singt ihr Lied.
Wiegala, wiegala, weier,
der Wind spielt auf der Leier.
 
Wiegala, wiegala, werne,
der Mond ist die Lanterne,
er steht am dunklen Himmelszelt
und schaut hernieder auf die Welt.
Wiegala, wiegala, werne,
der Mond ist die Lanterne.
 
Wiegala, wiegala, wille,
wie ist die Welt so stille!
Es stört kein Laut die süße Ruh,
schlaf, mein Kindchen, schlaf auch du.
Wiegala, wiegala, wille,
wie ist die Welt so stille!

Σε ελεύθερη Αγγλική μετάφραση θα μπορούσαν να έιναι κάπως έτσι:

 

Wiegala, wiegala, weier
the wind plays on the lyre
it plays so sweetly in the green reeds
the nightingale sings its song
wiegala, wiegala, weier
the wind plays on the lyre

Wiegala, wiegala, werne
the moon is a lantern
it stands in the darkened firmament
and gazes down on the world
wiegala, wiegala, werne
the moon is a lantern

Wiegala, wiegala, wille
how silent is the world
no sound disturbs the lovely peace
sleep, my little child, sleep too
wiegala, wiegala, wille
how silent is the world